KRACH NA RYNKU AMERYKAŃSKIM 2007-2009

KARTKA Z KALENDARZA

• Rok 2006 znaczny spadek wartości nieruchomości w USA
• Lipiec 2007 bankructwo dwóch funduszy hedgingowych banku Bear Stearns
• Marzec i Kwiecień 2008 dokapitalizowanie głównych banków USA w celu uratowania ich od upadku
• Sierpień 2008 przejęcie przez FED ( rezerwa federalna ) przedsiębiorstw Fannie Mae i Freddie Mac
• 15 Sierpnia 2008 upadek czwartego co do wielkości banku inwestycyjnego Lehman Brothers
• 29 Wrzesień 2008 odrzucenie planu Paulsona, jednodniowy największy spadek akcji od 21 lat
• Grudzień 2008 obniżenie stóp procentowych do rekordowo niskich poziomów tj. 0,25%

OGÓLNY CHAOS, NIEPOKÓJ I KRYZYS OBEJMUJĄCY SWOIM
ZASIĘGIEM PRAKTYCZNIE CAŁY ŚWIAT

DLACZEGO ?

Za bezpośrednią przyczynę powstania krytycznej sytuacji w USA, a później w dalszych częściach świata, możemy uznać sprzyjającą sytuację na rynku kredytów hipotecznych. Obecna hossa miała wpływ na decyzję banków w Stanach Zjednoczonych do udzielania kredytów subprime ( wysokiego ryzyka). Udzielane one były osobom, mało zarabiającym, co doprowadziło do podwyższenia odsetka niewypłacalności indywidualnej aż do 9,2%. To z kolei poskutkowało brakiem gotówki na rynku i niestabilnością instytucji udzielających kredytów.

Powstała w tym okresie bańka spekulacyjna. Jest to nic innego, jak proces niezrównoważonego wzrostu cen dóbr. Dotyczył głównie rynku nieruchomości. Napędzał wzrost PKB o 2% rocznie, choć była to spekulacyjna wartość, ponieważ Amerykanie wcale nie zarabiali dużo więcej. Dodatkowo gospodarstwa domowe z poziomu 40% wchodzą na 100% zadłużenia PKB.

Tak oto, przez nieumyślne decyzję banków i instytucji finansowych, bez oparcia ich zdrowym rozsądkiem Stany Zjednoczone stają przed największym kryzysem ostatnich lat

KONTRDZIAŁANIA

Początkowo FED postanowił udzielić bankom krótkoterminowych pożyczek w wysokości 41 mld USD, by ratować płynność na rynku finansowym. Kolejną metodą walki z kryzysem było dokapitalizowanie czołowych banków Stanów Zjednoczonych. Takim sposobem banki: Merrill Lynch, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Lehman Brothers, Citigroup. Dofinansowanie przyszło z rezerw walutowych takich państw jak : Arabia Saudyjska, Kuwejt, Korea Południowa, Japonia, Chiny czy Singapur. Jednym z warunków, aby otrzymać od kilku do kilkunastu miliardów dolarów była emisja akcji.

Dokapitalizowane zostało również największe przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe na świecie. AIG otrzymało w porozumieniu Fed ze Skarbem Państwowym 85 mld USD.

Najbardziej głośnym sposobem przeciwstawienia się kryzysowi było stworzenie planu Paulsona (sekretarza skarbu, wieloletniego prezesa Goldman Sachs). Polegał on na wykupieniu długów za pomocą ustawowo powołanej specjalnie do tego celu instytucji. Koszt tego wykupienia szacowano na co najmniej 814 miliardów USD. Koszt ten ponieść mieli podatnicy USA. W rezultacie spodziewano się uniknięcia załamania finansowego kraju kosztem utraty wolności rynku, zwiększenia inflacji i dalszego obniżenia wartości waluty kraju w porównaniu z euro oraz nagle wzrastającej wartości rynkowej złota. 166 ekonomistów USA, w tym 3 laureatów Nagrody Nobla zaapelowało 25 września 2008 do Kongresu, aby wstrzymał się z przyjęciem planu ratunkowego dla sektora finansów, dopóki nie zostanie dokładniej przeanalizowany. Ostatecznie został on odrzucony 2008 roku przez Izbę Reprezentantów Stanów Zjednoczonych.

KONSEKWENCJE I SKUTKI KRYZYSU

Wraz z pęknięciem bańki mieszkaniowej wybuchła Wielka Recesja ( znaczne zahamowanie wzrostu tempa gospodarczego ), w której gospodarka pogrążyła się do 2015 roku. Upadek bankowego giganta Lehman Brothers wzbudził ogólnoświatowy niepokój i panikę. Nie możemy zapomnieć też o tych podstawowych jednostkach. Wiele osób straciło pracę. Wzrósł poziom bezdomności i ubóstwa. Znacznie powiększyły się różnice między ludźmi bogatymi a biednymi. Bieda wpłynęła też na zwiększoną liczbę samobójstw. Wśród konsekwencji warto również zwrócić uwagę na ratowanie finansowe, jakiego musiały dokonać różne kraje, aby deponenci nie stracili całego swojego kapitału. Tymczasem banki musiały zmierzyć się ze wzmocnieniem międzynarodowych regulacji bankowych, a także szeregiem sankcji, które musiały zapłacić. Dodatkowo Sąd Stanów Zjednoczonych skazał na 150 lat więzienia Bernarda Madoffa, twórcę funduszu Bernard L. Madoff Investment Securities, który okazał się piramidą finansową. Nikt nie jest w stanie dokładnie stwierdzić, na ile mld USD oszukał on swych klientów, ale szacuje się kwotę w wysokości ok. 60-100 mld USD.

CZY DAŁO SIĘ PRZEWIDZIEĆ KRYZYS ?

TAK. Michael Burry – amerykański menedżer funduszu hedgingowego. Założycielem funduszu Scion Capital LLC którego był właścicielem od 2000 do 2008 roku. Burry był jednym z pierwszych inwestorów, który rozpoznał i zainwestował w zbliżającą się zapaść na rynku pożyczek hipotecznych wysokiego ryzyka, która doprowadziła do ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego. Dzięki jego analizie zwyczajów udzielania kredytów hipotecznych w 2003 i 2004 roku prawidłowo przewidział, iż bańka spekulacyjna „pęknie” w połowie 2007 roku. Poprzez swoje analizy rozbieżności w wartościach nieruchomości mieszkaniowych przekonany był, iż kredyty hipoteczne, w szczególności te z niskimi wartościami oprocentowania zmiennego oraz powiązania między tymi kredytami zaczną tracić na wartości, gdy raty zostaną zresetowane, co dzieje się często w przeciągu dwóch lat po wzięciu kredytu. Wniosek ten doprowadził Burry’ego do podjęcia odpowiedniej strategii, dzięki której odpowiednio się wzbogacił. Mimo iż jego ryzykowne posunięcia doprowadziły do niepokoju wśród inwestorów oraz licznych likwidacji kont w funduszu, Burry osobiście wzbogacił się o 100 milionów dolarów oraz zanotował ponad 700 milionów zysku swoich inwestorów. Scion Capital ostatecznie zanotował zwrot inwestycji o wartości 489,34 procent początkowego kapitału od 1 listopada 2000 do czerwca 2008.

THE BIG SHORT

Historię wydarzeń z tamtego okresu w swojej książce pt. “The Big Short” opisuje Michael Lewis. Adam McKay na podstawie książki wydanej w 2010 przez Lewisa wydaje film o tym samym tytule. 11 grudnia 2015 w Stanach Zjednoczonych ma miejsce limitowana premiera filmu. Nieco później jest on już dostępny globalnie. W rolę głównego bohatera wciela się Christian Bale. W filmie występują również takie gwiazdy jak Steve Carell, Ryan Gosling czy

Brad Pitt. W 2016 r. “The Big Short” zdobywa Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany w roku 2015 oraz otrzymuje również 4 inne nominacje.

Osobiście zachęcam do obejrzenia tego wydania. Doskonale ukazuje jak wyglądała sytuacja kryzysu “od kuchni“. Dodatkowo świetna gra aktorów zachęca do obejrzenia. Podejrzewam, iż książka Michaela Lewisa równie dobra, a nawet lepiej pokazuje to, co wydarzyło się w okresie 2007-2009, dlatego również do niej zachęcam.

Źródła:

• https://ssl-kolegia.sgh.waw.pl/pl/KES/struktura/kue/publikacje/Documents/Piekarska%20-%20 GLOBALNY%20KRYZYS%20FINANSOWY%20Z%202008%20R.pdf
• https://pl.economy-pedia.com/11032548-subprime-crisis
• https://www.wikipedia.org

Amadeusz Zyber-Moszak

Autor artykułu