Czym jest monopol?
Słowo „monopol” pochodzi od dwóch greckich słów – monos (oznaczającego „jedyny”) oraz pōléō(którego tłumaczenie, to „sprzedaję”). Na rynku monopolowym produkuje i sprzedaje jedynie jedno przedsiębiorstwo. Ma ono tak silną pozycję, że wejście konkurencji jest wręcz niemożliwe. Przedsiębiorstwa monopolowe prowadzą wiele działań, które mają na celu zdobycie oraz utrzymanie pozycji lidera rynku.
Powstawanie monopolu:
Liderem rynku można zostać na różne sposoby, np. dzięki wyłącznemu dostępowi do np. wiedzy, technologii, czy surowców. Dzięki tej przewadze przedsiębiorstwo nie musi walczyć z konkurencją, ponieważ nie ma ona nawet możliwości pojawienia się. Tym przykładem jest monopol naturalny, o którym zaraz powiemy.
Typy i charakterystyka monopoli:
- monopol państwowy – jest chroniony prawnie poprzez ustawy, bądź inne ograniczenia formalno-prawne, stanowi najczęściej pozostałość po przedsiębiorstwach państwowych, w niektórych przypadkach jest usankcjonowany prawnie celem zwiększenia przychodów budżetowych,
- monopol naturalny – powstaje wskutek działania sił rynkowych, może wynikać z natury towaru – względy techniczne uniemożliwiają konkurencję, np. przedsiębiorstwo jest jedynym właścicielem strategicznego zasobu, wymagane są na tyle duże zasoby finansowe, że producenci nie decydują się na uruchomienie produkcji,
- monopol wymuszony – pozycja jednego z producentów staje się na tyle silna, że inne firmy bankrutują.
Cechy monopolu:
- jeden sprzedający,
- brak bliskich substytutów,
- cenotwórstwo,
- zablokowane wejście.
Zalety:
- możliwość kształtowania cen sprzedaży,
- generowanie wysokich przychodów.
Wady:
- monopolista musi uważać na działania powstającej konkurencji,
- jeżeli pojawią się odpowiedniki wytwarzanego przez przedsiębiorstwo monopolistyczne towaru to łatwiej wyprzeć je z rynku.
Największe monopole na świecie:
- ABInBev,
- Microsoft,
- Facebook,
- The Simmons,
- Google,
- Monsanto,
- YKK.
Monopole w Polsce:
- Tauron,
- Enea,
- Energa,
- PGE.
Ciekawostka:
Nazwa popularnej gry planszowej „Monopoly” nawiązuje do rynku monopolowego. Każdy z graczy podczas rozgrywki stara się wyprzeć konkurencję i osiągnąć monopol w hotelarstwie.
Oskar Górny, Mikołaj Kal
Autorzy artykułu